Kontzeptua

Alboka

Alboka, mihi bakun jogune (batiente) motako klarinete bikoitza da. Mihi bakunekoa, hots sortzaile diren fitak horrelakoak direlako eta bikoitza bi soinu-tresna direlako, batean edo erantsita jarrita.

Albokaren zatiak eta bakoitzaren zeregina:

Albokaren zatiak

Albokaren zatiak. J. L. Bengoa Zubizarretaren Nuestros instrumentos musicales liburutik hartua4.

1.- Fitak. Bi ditu albokak. Gutxi gora-behera 6 cm. luzera eta 7'5 mm. lodierako kainabera. Honek duen begiaren kanpoaldetik mozten da mutur hori itxia eta bestea irekia utzirik. Mutur itxi hortatik 6 mm.tara zeharka ebaketa bat egin, hautsi ez dadin kontu handiz, eta labanarekin kanabera tira bat (bibratu behar duen mihi) ebaketa egin dugun alde horretatik altxatzen da. Bere mihiaren bibrazioaren eraginez sortzen da hotsa. Fita bakoitza, albokak dituen bi tutuetako batean sartzen da, haren luzapenaren gisa.

2.- Kanaberak - tutuak. Alboka bakoitzak bi ditu. Gutxi gora-behera 13 cm.ko luzera eta 1eko lodierakoak. Tonu aldaketarako ezkerraldekoak (fita aldetik begiratuz) 4-5 mm. diametroko bost zulo ditu eta eskuin aldekoak hiru.

3.- Adar txikia - ahokoa. Ahokoaren funtzioa betetzen du. Kanabera-tutuen eta uztarriaren muturrak sartzen zaizkio behealdetik eta bere barruan gelditzen diren bi fitak babesten ditu. Jotzeko ezpainak bere kontra jartzen dira. Gipuzkoako ekialdean eta Nafarroako Urbasa aldean, uztarriaren zurezko zati beretik osatzen da zurezko adar txiki gisako zatia. Uztarria, kanaberak eta adar txikiaren artean gelditzen diren tarte ireki horiek argizariarekin ixten dira haizea galdu ez dezan.

Zegamako Gorrotxategitarren alboka bat

Zegamako Gorrotxategitarren alboka bat.

4.- Adar handia. Haizezko beste soinu-tresna askok haize irteeran duten kanpaia bezala, albokak ere hotsa handitzeko adar handia du. Askotan, goialdeko alboetan belarri (vientos) gisako zuloak izaten ditu. Gehienetan adarraren irteerako ertzaren buelta osoan zerraren hortzen moduko bukaera izaten dituzte. Alboka zahar batzuetan, adar txikia eta handia apaindurik daude grabatutako marrazki geometrikoekin.

5.- Uztarria. Zurezko erdizirkularra izaten da eta bera da albokaren euskarria eta heldulekua ere. Zati guztiak lotzen ditu eta bera da gorpuzten duena. Askotan, albokariak uztarria lantzen eta apaintzen saiatzen dira, tailatzen eta barrutik ere forma desberdinak ematen. Batzuetan apaintzeko uztarriaren bi aldeetan latoizko burua duten iltzeak sartzen dute.

6.- Katea. Alboka zaharretan adar handia, ongi ajustaturik, uztarriaren beste muturrean sartzen da, eta joaldia bukatzerakoan albokariak soinu-tresna gordetzeko adar handia askatu egiten ohi zuen. Jotzerakoan, askatzeko arriskua zegoen eta lurreraino erori ez zedin, uztarria eta adar handia lotzen zuen kate bat ipintzen zitzaion.

4BENGOA ZUBIZARRETA, J. L. (1975): Nuestros instrumentos musicales. Caja de Ahorros Vizcaína. Colección temas vizcaínos; Arte y literatura 3.