Dantza

Urdiaingo giza-dantza

Izen horrekin, baita modu herrikoiagoan zortzikoarenarekin ere, ezagutzen da Urdiaingo bertako soka-dantzaren bertsioa. Beste leku batzuetan gertatu den bezala, urte batzuetan egiteko tradizioa galdu zen herrian, baina José María Satrustegui eta Iruñako Udal Dantzari Taldearen laguntzaz berregin zen, eta herrian modu horretan berreskuratu, gaur egun batez ere San Pedro erromerian eta jaietan eginez.

Zortziko izenaren zergatia ez dago oso argia, baina bereziki Nafarroako soka-dantzetan badaude atal batzuk 2/4 konpasean idatzita eta oso kantagarriak, askotan zortziko izenarekin ezagutzen direnak. Horien artean Urdianen dantzatzen den bigarrena dugu:

Giza-dantza

Gaur egun Urdianen ez da doinu hau kantatzen, eta zortziko txikiaren estrofa ez zaio oso ongi egokitzen bertsio honi, baina ezaguna da beste bertsio batzuetako letra, zortzikoaren egitura erabat errespetatzen duena. Hauxe da:

"Ai, Isabel, Isabel,
Isabel ederra.

Ez zenekien bada
apaiza nintzala.

Apaiza nintzala ta
koroya niala
nitaz probetxurikan
etzendukiala"

Hala eta guztiz, hori ez da gertatzen kasu guztietan. Giza-dantzako lehen doinua ere oso ezaguna da, beste leku batzuetan egiten baita:

Giza-dantza

Kasu honetan aski ezagunak diren hitzek ez dute zortziko txikiaren estruktura. Doinu hau gainera Urdainen kantatzen da. Halere, hemen paratuko dugu Patxi Arrarasek (1972:24) herri horretan hartu omen zuen bertsiokoak, beste leku batzuekin duen antza handiagoaz:

"Altsasuaren bandera,
ai!, nolakua ote da?
Erreka aldera eraman dute
erakustera
Arratza ta fistua
danbolinaren soinua
danbolinari eramateko
kunplimendua"

Txisturako tonuan dagoen partitura honen armadura, bide batez, ongi dago, sol tonika izan arren, fa naturalak direlako, txuntxuneroen sistema zaharrean ohikoa den bezala. Askoz ere zalantza gutxiago, jakina, ematen du beste izenak, oso gutxi erabilia Nafarroan eta Euskal Herrian zehar: giza-dantza. Hori dugu Urdiango dantza hau, bertako giza-dantza.