Lexikoa

FENIZIA BERRIA

Fenizia berria, lehen proiektu nazionalista. J-ren Fenizia Berriaren proiektuaren azterketa. jauna/andrea Garatek mitoa edo teoria euskal-kantabrista, legitimismo historizistako adierazle, hemeretzigarren mendeko nazionalismo liberalera egokitzeko ahaleginaren aurrean jartzen gaitu. Hala, lumaren azpian, Bela zaldunak eta Sanadon gotzainak 1785eko Essaian egindako «kantabrizazioa» gailentzen da. Garaten idatziek, bere aurrekoak ez ezik -Oihenart, Moret, Larramendi, Sanadon-, Moguel eta Astarloa garaikideak ere jaso dituela adierazten dute. Ez da ahaztu behar, halaber, 1801ean W ezagutu zuela. Humboldt, euskal iberismo zientifikoaren patriarka. Era berean, ez dugu uste ausartegia izango denik Juan Antonio Zamacola ezagutzea, 1804ko «zamacolada»ren ondorioz Frantzian erbesteratua, eta 1818an argitaratutako Nazio baskoen historia baten egilea, Napoleonen erorketaren ondoren. Hala ere, «Mendebaldeko Inperioarekiko konfederazio»az ari dela dirudi. Nazionalismo hasiberri hori desagertu egin zen Europan ordena zaharra berrezarri zenean, Aliantza Santuaren agindupean. Foruen itzulerak, oso urrituak izan arren, eta foruzaletasuna doktrina anbiguo, unionista eta separatista gisa sortzeak, aldi berean, nazionalismo klasikoa atzeratu eta are desitxuratu ere egiten du. XIX.

Idoia ESTORNÉS ZUBIZARRETA