Dantza

Maskaradak

Zuberoako lurralde txikiak bisitariari bere hiribildu eta bailaren lasaitasuna eskaintzen dio: bere zelaien berdetasuna, bere arkitektura tipikoa eta, nola ez, urtaro guztietan zehar hedatzen diren askotariko ospakizun lasaiak eta hurbilak.

Musika, kanta eta herri-aren garrantziak ez dio itzal egiten dantzari, urteko ospakizun guztietan leku nabarmena baitu dantzak: uztailaren amaiera eta abuztuaren hasiera bitartean egiten diren Pastoraletatik hasita, uztaileko Jauzien Egünarekin jarraituz eta ibilaldia herrietako jaietan eta Maskaradetan bukatuz.

Baina Maskaradak ez dira dantzak bakarrik. Parodiak, jokoak eta hizkuntza bera ohitura bihurtu dira urteko urtarorik gogorrenean, neguan alegia. XX. mendeko laurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdetik, Maskaradak egiteko epea urtarriletik martxora arte luzatu da eta, kasu batzuetan, apirilera arte.

Maskaradak esaten zaie plurala erabiliz euskal hizkuntzan ospakizun oro izendatzeko erabilitako izena delako. Oroitzapenerako erritu ludikoak izan dira eta gaur egun ere halakoak dira. Informazio eta datu zaharrenen arabera, tradizionalki ezkonduta ez zeuden mutil gazteek maskarak jarri eta mozorrotu egiten ziren. Elkarren aurkakoak ziren bi talde antagoniko sortu eta gero, Zuberoa osoan zehar herriz herri ibiltzen ziren dantzak, abestiak eta istorioak interpretatuz.

Bi taldeak ezberdintzeko hainbat ezaugarri zituzten: bakoitzean nagusi zen kolorea, jantzien garbitasuna, portaera eta egiten zituzten ekintzetan erakutsitako gorputz adierazpena. XX. mendearen hasieran, erakunde txiki gehienek mota honetako antzezpenak antolatzen zituzten. Inguruko herriak bisitatu ondoren, Inauterietako azken eguna iristerakoan, Inauteri Asteartea alegia, Zanpantzar (Saint Pansard) izeneko panpina erretzen zuten. Hurrengo egunean garizuma hasten zen.