Frankismoaren amaieran, Jurramendi eztabaidarako eremu bilakatu zen. Pertzepzio karlista antagonikoak mendi sinbolikoaren ekitaldietatik aldendu ziren. 60ko hamarkadaren erditik aurrera, Carlos Hugo de Borbon Parmakoaren karlismoaren bilakaera ideologikoa hedatzen zihoan heinean, herentzia tradizionalista aldarrikatzen zuten ahotsak agertu ziren. Barne-hausturak, arazo pertsonalak eta organismo disidenteak agertzeaz gain, Jurramendiko urteroko ekitaldien gaineko kontrola hainbatetan gai aproposa izan zen liskarrak sortzeko. 60ko hamarkadaren amaieran eta 70eko hamarkadaren hasieran, ekitaldi horietan garatu zen Carlos Hugoren eta haren taldearen bilakaera sozialista eta autogestionarioa. 1968tik aurrera, errege-familia karlista Espainiatik kanporatu ondoren, mugimendua erradikalizatu zen. Lizarrako mendiko ekitaldiak frankismoari aurka egiteko plataforma bihurtu ziren, karlismoaz kanpoko beste talde batzuen babesarekin. Hori ikusita, norabide berri horren aurkako sektoreetan tradizionalismoa berreskuratzeko beharra zabaltzen joan zen, oroipena mantentzeko faktore gakoa zelako. Funtsean, bi ikuspegiak bateraezinak ziren. Izan ere, bakoitzak berea zela aldarrikatzen zuen, eta ez zuten onartzen kontrakoek loturarik edukitzea. Istilu ugari izan zituzten 70eko lehenengo erdiko deialdietan, baina zoritxarreko gertaerarik ez zen egon.
Azkenean, egoerak eztanda egin zuen 1976ko maiatzaren 9ko ekitaldietan. Sixto Enrique de Borbon Parmakoari lotutako sektore tradizionalistek gailurra berriz konkistatu behar zela aldarrikatzen zuten, eta hori mendiak zuen garrantzi sinbolikoa adierazgarri da. Bitartean, haren anaia Carlos Hugok dinastiarengatik zegokion hautagaitza bere gain hartu zuen 1975ean, haren aita don Javierrek uko egin ondoren. Tradizionalismoaren ustez, Lizarrako gailurra usurpatu zuten, eta, horrenbestez, hori berreskuratzea beharrezkoa zen, indarkeriaz baliatuz, hala beharrezkoa balitz. Nazioarteko ultraeskuindarrek lagunduta, sektoreko kide batzuk ekintza antolatu zuten, haien hitzetan, mendia errekonkistatu eta esanahi tradizionalista lehengoratzeko. Ildo beretik, Carlos Hugoren karlismo autogestionarioarentzat, Jurramendik islatu egiten zituen karlismoa eta haren izaera herrikoia, herriaren funtsezko errealitatearen ezagutza eta Francoren erregimenari eta hark utzitako egoera politikoari aurka egiteko modua.
Sixto de Borbon Parmakoaren jarraitzaileek mendiaren gailurrean metrailadoreak, subfusilak eta armak jarri, eta tiroka hasi ziren. Bitartean, Iratxeko Monasterioaren zelaigunean bi bandokoak borrokan aritu ziren, hagaz, makilez eta pistolez armatuta. Horren ondorioz, Carlos Hugoren bi jarraitzaile hil ziren: Aniano Jimenez Santos eta Ricardo Garcia Pellejero. Haien hileta-elizkizunetan benetako herria, askatasuna eta egia irudikatzen zituen sinbolismoa nabarmendu zuten. Hildakoak karlismoaren martiri bihurtu ziren, eta horien eredua karlismoaren hazi bihurtu zen, mendiaren esanahi sinbolikoa areagotuz.
Jurramendin gertatutakoa uneko gatazka-giroa zabalaren erakusgarri da, nazioarteko parte-hartzearengatik eta gobernuak egin zuena eta egin ez zuenarengatik, Espainiak bizi zuen egoera zail haren erdian. Horren adibide argia da hilketa horiek argitzeko irekitako lege-prozesua. Hiru errudun aurkitu ziren, baina garai hartako sistema politikoaren eta judizialaren gorabeherek zigorrak eraginkortasunez izapidetzea zaildu zuen. 1977ko urriaren 15eko amnistiak espetxetik atera zituen, gertatutakoa helburu politikoak zituela eta amnistia aplikatu behar zela iritzita.
Hortik aurrera, ekitaldiaren gainbehera begi bistakoa izan zen. Gobernuak 1977koa debekatu zuen, Xabierreko gazteluaren inguruetan egin bazen ere. Gainera, hauteskunde-kanpainarekin bat egin zuen, eta Jurramendik bizirik jarraitu zuen Euskadiko Karlista Alderdiak hartutako izendapenean, ez baitzuten alderdia legeztatu 1977ko ekainaren 15eko hauteskundeetarako. Horrek kalte egin zion hauteskunde-plataformari, espero zutena baino boto gutxiago lortu baitzituzten (Gipuzkoan, botoen % 0,1 eta Nafarroan, % 3,2). Hilabete batzuk beranduago, alderdia legeztatu zen; baina Jurramendik presentzia mantendu zuen EKAn, urteko ekitaldiaren bitartez, hauteskundeetan presentzia txikiago bazuen ere. Horrela, 1979ko hauteskunde orokorretan 25.998 boto lortu zituzten lau probintzietan, horien % 75 Nafarroan. Karlismoa zenbait ortodoxia kontrajarrietan banatu zen, eta, horrenbestez, herrian zeukan eragina galdu zuen. Gainera, historiaren pisuaren eraginez, militanteek eta jarraitzaileek nekez onartu zuten hain denbora laburrean gertatutako diskurtso-aldaketa hura. 1976ko Jurramendiko gertakariek sendotu egin zuten karlismoa basati izanaren topikoa, eta izaera hori altxamenduetarako egokia izan arren, ez zen hitzarmenen garairako aproposa.
Orduz geroztik, ekitaldien bertaratzea nabarmen jaitsi zen, eta, aldi berean, karlismoa indar politikoa galtzen joan zen. Mendiaren sinbologiak ere presentzia galdu zuen, eta gaur egun ekitaldia baino ez da mantentzen.