Bailarak

LENITZ, Harana

Behin betiko emantzipazioa (1556). Gorosabelek zehaztasunez kontatzen digu auzi luze honen amaiera: «Auzi hori oraindik argitu gabe zegoelarik, 1542an bi mila gizon altxatu ziren, probintziak mugaren defentsarako aginduta; banaketen, Leintz bailarari berrogei soldadu egokitu zitzaizkion. Haranak probintziak izendatutako tokira bidali ondoren, Oñatiko kondeak, bertako jaun gisa, bere jendearen alardea egiteko, eta hastear zegoen gerrarako bere esanetara jartzeko agindu zion; haren eskaerari lurraldeak eta honen ordezkariak erantzun zuten bailara probintzian sartuta zegoela eta ez zegoela bere jaunaren mende. Beraz, eskatzen zitzaiena ez zuten bete, kondeak haien aurka egin zuen kriminalki, atxilotu egin zituen eta zepo batean jarri zituen, hiru hilabetez baino luzeago. Zigor hauek jasoak, Errege Kantzilertzaren aurrean, probintziaren ahotsarekin eta honek ordainduta izandako gorabeheraren inguruan auzia jarri zen, eta honekin batera, harana Errege-koroaren menpera itzultzearen auzia. Epaitegi horrek haranaren alde egin zuen bigarren instantzian, lehenengo epaian hartutako erabakiaren aurka. Kondeak jarritako bigarren helegitearen bidez Gaztelako Kontseilua jakinaren gainean jarri ondoren, auzitegi gorenak Kantzilertzaren epaia berretsi zuen, eta hala geratu zen irmo, 1556ko abenduaren 7ako Errege-aginte baten bitartez. Beraz, berak ebatzi zuen Leintzeko ibarra jurisdikzio zibil eta kriminalarekin Errege-Koroaren menpe geratzen zela. Horrekin amaitu zen gai hau, baita zerbitzu militarraren gorabehera ere. Haranak orduan hartu zuen errege izena, azkenaldian izan zuen jaurerriaren aldean.

Ikusten denez, auzi horrek berrogeita hemeretzi urte iraun zuen, eta Gebarako etxeko jaunek ehun eta laurogeita bi urtez Leintzeko haranaren jabetza eta jurisdikzioa izan zuten.  Sekulako arrakasta izan zen, baina  ondo ordainduta. Aski da auzi honetan berrogei mila dukat gastatu zituela gogoan izatea; horren konpentsazioan edo kontsiderazioan, probintziak ez zion ordainarazi sutondo-zerga hamabi urtez».