Gebaratarren aurkako altxamenduak. Gorosabelek arrazoi osoz dioenez, Leintzeko biztanleek ezin izan zuten jasan “ezarri zitzaien lotura”. Egoera berria jasan ez zuten lehenak aitonen-seme nagusiak izan ziren. Horietako batzuek -Ayerbek dioenez - su eman zieten beren oinetxeei, eta errege-erreginen hiribilduetan administrazio autonomiaz, bertako agintariak izendatzeko eskubideaz, jurisdikzio zibilaz eta kriminalaz, pribilejio juridikoez eta erregearen babesaz gozatzen zuten herri mutatuetan babestu ziren. Kasu aipagarrienetako bat Bedoñako Joan Bañez de Artazubiagarena izan zen. Bere etxe-dorreari su eman ondoren, Arrasatera jaitsi zen bizitzera, eta han beste jauregi bat eraiki zuen. Beste bat Zarimurreko Uriartetarrena izan zen. Lehena geroago Asensio Báñez de Artazubiagak berreraiki zuen, gaur egun, Ekintza Katolikoko Zentroak (Leibar & Letona: Leintz bailara, 1975, 61). 1423an, Lope García de Salazarrek bere Bienandanzas liburuan azaltzen duenez, Leintzeko Jaurerrikoak Pedro Velasco de Gebararen aurka matxinatu ziren. Hau, zortzi urte zituela, aita hil ondoren, Ferrand Peres de Ayalaren, bere aitonaren, menpe geratu zen: azken honek, bere gizon guztiekin, haran horretan su eta gar haraneko herri guztietan sartu zen etxe asko suntsituz eta errez, besteak beste, Galartzako Estibaliztarrena. Urte berean Arrasateko Kontzejua matxinatu zen eta bertako gizonek Pedro Velasco jaunaren etxe-dorrea erre zuten. 1429an, haraneko biztanleekin Gebaratarrekin hitzarmen batzuk egin zituzten, eta, horien bidez, jaunek ibarrekoen zenbait askatasun bermatzen zituzten. Matxinada garrantzitsuenetako bat 1451koa izan zen. Urte hartan, Gatzaga herriak, Ermandadearen laguntzarekin, dorrea eraitsi zion, bere nagusitasun feudalaren ikur. Egun batzuez herriak bere independentzia berreskuratu zuen, baina jaunak inguratu egin zuen eta berriro hartu zuen indarrez eta erasoz. Ekintza horrek, 25 urtez, urteko urtean 4.000 marabedi ordaintzea suposatu zion hiribilduari 25 urtean zehar. Denbora hori igaro ondoren, jaunak kobratzen eta beste gehiegikeria batzuk egiten jarraitu zuen.