Udalak

GETXO

Errotak, txalupak, itsasokoak eta gotorlekuak XVIII. mendean. Bizkaiko Jaurerriko Gobernuak agindu zuen, 1703. urteko apirilean, Gernika-Algorta auzotarrek, Portugalete, Santurtzi, Erandio, Lejona, Gatika eta inguruko beste herri batzuekin batera, kostaldea gotortzeko lanetan kolaboia jo dezatela hiru lanegun edo jornal emanez, bizilagun bakoitzari laguntza emanez. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 151. 1704. urtean, Guecho etxeak ehun eta hogeita hamasei sua zituen, Bizkaia osoan urte horretan egindako su baten arabera. Jaurerriko Batzar Nagusiak ekainaren 28an dekretatu zuen, Jaurerriko gastu orokorrak banatu ahal izateko. (E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 24). 1729an, Bizkaiko jaurerriak errege-armadari emandako hirurehun laguneko hogeita hiru gizon desertatu zirenez, Jaurerriko Diputazio Nagusiak desertoreetako herriei jakinarazi zien, aurkitzen ez bazituzten, beren plazak beren herrietako gizonekin, Guecho tartean, ordeztu beharko zituztela. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 168]. Guecho elizateak, 1740. urtean, hamabi txalupa zituen, eta guztira berrehun eta berrogei kintal sartzen ziren, urte horretan Bizkaiko Jaurerriko portuetan zeuden ontzi guztien ikuskapenaren arabera. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 225]. 1742an gaztelutxoa eraiki zen (Printzearen landua, 18 kanoiko 16 kanoidun enborrekin). Bizkaiko Jaurerriak 1757 marinel tropa eman zizkion Errege Armadari apirilean Ferrolerako. Lau artillero eta hiru marinel eraman zituen Geba-Algorta espetxean. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 325]. 1760ko uztailean Gernikako Batzar Nagusietan egin zen zenbaketan, Jaurerriko portuetan eta inguruko herrietan zegoen itsas jendearen erregistroa osatzeko asmoz, herri horretan 53 marinel eta artillero eta 8 grumete zeuden. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 338]. 1767. urtearen hasieran Jaurerrian egin zen banaketan, San Juan Nepomuceno ontzi berrira langileak ekartzeko, populazio horrek, Algortarekin batera, 2 marinel eta 2 grumete ekarri zituen. [E. J. L: "H. G L B. ", t. VI, or. 376]. 1775ean, La Galeako gazteluak, Guecho jurisdikzioan, erortzeko zorian zegoen. Eror ez zedin, haren konponketa lehiaketara atera zen. [E. J. L: "H. G L B. ", VI, or. 427]. 1779an, populazio horrek Galeako gotorlekuan 18 libra zituen kalibrearen 8 kanoi zituen, bere kupeletan muntatuta eta egoera onean, nahiz eta zerbait konpondu behar izan. Portua hobetzeko, 1782an bi fanal jarri ziren, bata Galea puntan eta bestea Luzero puntan. [E. J. L: "H. G L B. ", t.VI, p. 461]. Aizerrotako haize-errota XVIII. mendearen lehen herenean eraiki zuten. Bai hau eta bai Arnabarrekoa ez ziren erabiltzen mende amaieran, Iturrizak dioenez, Guedon 190 etxe zeuden, 5 ur-errota (hiru Bolue errekan, bat Mimenagan eta bestea Itxen), 4 taberna, 1 botika, lehen letretako eskola bat eta Columba, Angel de la Guarda, Nicolás, Martín. Usategiko San Ignazio gotorlekuan, 1791n, bandera-makilak erabiltzen zituen seinale-sistema bat ezarri zen, eta, ondorioz, etorkizunean izango den parkeak Banderen plaza izena hartu zuen. Guecho eta Portugaleteko gotorlekuak tropa frantsesek estali zituzten 1795eko uztailean. 1798ko apeoa zela eta, badakigu Galeako Aizerrota haize-errota Antonio de Arteagarena zela. Areetan bi eraikin bakarrik zeuden: Kontsulatuaren etxea eta hareatzen udal salmenta.