Lexikoa

GRAFÍA VASCA

Euskal grafiaren ezaugarriak. Pablo eta Jon Zabalo dira Euskal Grafia delakoaren ezaugarriak eta konstanteak ondoen adierazi eta tematizatu dituzten arkitekto eta artistak.Herri-arkitektura eta euskal grafia (1947an argitaratua eta 1993an berrargitaratua) izeneko funtsezko lanean, gai horretan merkatuak duen eskaera erakusten du, eta, haren arabera, "atseginez adierazi behar dute azken urteotan mugimendu errenazentista bat hasi dela euskal errotulazioari dagokionez; mugimendu hori, batez ere, herrialdeko arotz eta kantarien ezaugarrietan oinarritzen da "(11. or.). 100). Eta arkitektura-eraikitzaile onak direnez, "gisa horretako arte-lan bat aztertzen denean, kontuan hartu behar da, nahitaez, zer materialekin egin den lana, bakoitzak bere forma egokia behar baitu lan hori egiten duen tresnaren bidez lantzeko. Kontuan hartu behar da, halaber, lan egiteko modua, bolumen edo azalera erabilgarria, erreproduzitu beharreko gaia" (idem. ).Autore berek honela laburbildu dituzte ezaugarri horiek, eta uste dugu diseinu grafiko modernoan lan egin eta lan egiten duten ondorengo diseinugileek ere mantendu dituztela:Alfabetoa. Euskal errotulazioak Euskaltzaindiak adierazitako letrak or. 102).*Inskripzio erlijiosoetan erabiltzen diren letra grekoak: crismonak 102).*Letra arraroak, aurreko mendeetako anarkia ortografikoagatik (11. or.) 102).*Estekadurak eta konprimituak lortzeko simetrikoki alderantzikatutako letrak (11. or.) 103).*Tratamendu berezia ematen zaien aldi bakoitzeko letra klasikoak: erromatarrak, gotikoak, italikoak, gaur egungoak (11. or.) 104).Numerarioa Euskal Grafiak, oro har, gehiago erabiltzen du arabiar zenbakikuntza erromatarra baino (11. or.) 113).* Batzuetan biak nahasten ditu, edo zifrak letrekin (12. or.) 113).Estekadurak eta konprimituak Errotulaziorako dauden espazioen alborapenak eta aprobetxamenduak dira, hain bereizgarriak euskal inskripzioetan, ezen grafikoki islatzen baitute arraza honen zentzu praktiko guztia, bai eta aditzaren modalitate aglutinatzailea ere (11. or.). 115).*Urrutitik irakurtzeko aukera du. Ezaugarri- eta lan-ekonomia 115). a) Elkarren ondoan jartzeagatik (11. or.) 116). b) Kontzentrazioaren arabera 116). c) Estekaduragatik: c.1. goiko aldean 117). c.2. ... orrialdean 117). c.3. behealdean (12. or.) 118). c.4. Tamaina desberdinetakoak (30. or.) 118). c.5. hainbat konbinaziotan (or. 118).Monogramak Herrialdean duten garrantzia dela eta, tratamendu berezia merezi dute. Hala ere, Juan de Yciarrek, bere lan bikainean, honako hau adieraziko du: "Zifra edo izen ahokatu horiek oso gutxi erabiltzen dira gure Espainian, eta hori ere ez da oso beharrezkoa, zenbait bitxiren delektazio eta begiespenagatik izan ezik". Ez dirudi, inondik ere, bat datorrenik kopuru horiek Euskal Herrian duten zabalkunde handiarekin, eta, beraz, gainerako lurraldeetatik desberdina egiten diote.*Erabiliena gotikoa da, baina erromatarra eta grekoa ere erabiltzen dira.*Artistaren fantasia da bere dekorazio-aukerengatik gehien garatzen den tokia.*Letra garatuenak "S", "A" eta "M" dira (11. or.). 119).Ornamentuak eta atributuak Euskal dekorazioan parte hartzen duten apaingarri-elementu gehienak geometrikoak dira, baina animaliak eta gizonak ere agertzen dira (11. or.). 121). "Bitxia da, dio Caro Barojak, euskaldunari, oro har, marrazkian errepikapen erritmiko horiek gustatzen zaizkiola esatea, baina ez dirudi kolore desberdinen konbinazioak asko maitatu direnik, Espainiako beste herri batzuk bezala" ("Los Vascos", 21. or.). 455).*Irudikapen astralak, lore-irudikapenak eta, neurri txikiagoan, faunarenak, lan-tresnak (11. or.) 121).*Erabilitako bidegurutzeen irudikapenak, errepertorio-kopuru handiarekin (11. or.) 122).*Lis-lorearen irudikapenak 128).EAEko E1 multzoek joera handia dute espazioen ekonomiarako, eta, horregatik, haiek aprobetxatzeko joera dute.