Industriak

LEMOIZKO ZENTRAL NUKLEARRA

Zentrala Ryanen heriotzaren eraginpean gelditu ondoren, 1981eko martxoan eta apirilean goi-mailako teknikariek ETAren bi ohartarazpen jaso zituzten, lanari berriro ekin ez ziezaioten. Krisi energetikoa gogortu egin da. Gobernu zentralak eta Estatuko iparraldeko horniduraz arduratzen den enpresak azpimarratu dute Euskadiko energia-autohornikuntza ziurtatzeko irtenbide bakarra energia nuklearra dela, eta, zehazki, Basordasko (Lemoiz) zentrala martxan jartzea. Hala ere, Euskadiko nuklearizazioaren aurka dauden erakundeek argudiatzen dute independentzia energetikoa lortzeko beharrezkoa izango litzatekeela, gainera, hura hornitzeko uranio nahikoa izatea eta metal hori aberastuko lukeen planta bat izatea. Erabakiak hartzeko ordua iritsitakoan, Eusko Jaurlaritzara zuzentzen dira begiradak, oraindik ez baitu Estatutuan aurreikusitako energia-eskumenik. Bitxia bada ere, apirilaren 9an Jaurlaritzak «energia, industria eta meategien» gaineko eskumena Eusko Jaurlaritzako Industria Sailari transferitu zitzaion. Gaia Eusko Legebiltzarrera itzuli da, eta EAJk baiezkoaren alde egin du, Lemoizen alde, baina baldintzatuta (eraikuntzaren kalitatea egiaztatzea, larrialdi-plan bat egitea eta herri-galdeketa bat egitea). Jarrera horrek indartu egiten du Iberduerori UCDk eta APk emandako babesa, eta PSOE ziurgabetasunean mantentzen da, nahiz eta printzipioz energia nuklearraren aurka ez dagoela adierazi. Abenduaren 16an, ETAk Iberdueroren aurka 200 atentatu baino gehiago egin ondoren, Eusko Legebiltzarrak Inkesta Batzordeak egindako ondorioak onartu zituen. Horien arabera, Iberduerok obraren hainbat fasetan egindako irregulartasunak gorabehera, haren eraikuntza bat zetorren, gaur egun, zeuden eskakizun juridiko-administratibo guztiekin. Txostenaren alde bozkatu dute EAJk, UCDk eta APk (28 boto), eta aurka PSOEk, EEk eta PCk (11). Aurrekari horiekin, HBk, EMK-k, PCk eta EKIk ez dute ordezkaritzarik Gasteizen, eta Eusko Jaurlaritzak, Zuzendaritza Nagusiak eta Iberduerok, 1982ko martxoaren 22an, akordio bat sinatu zuten Lemoiz 1983ko ekainean martxan jartzeko. «Lemoizek — dio Mario Fernandez lehendakariordeak — funtzionatu behar du, Euskadiren etorkizun energetikoak hala eskatzen baitu». Eusko Jaurlaritzak funtzionamenduan jartzeko bete beharko diren hiru baldintza proposatu ditu: 1. Auditoretza bat egitea eta, hala badagokio, horren ondorioz agerian geratzen diren akatsak zuzentzea. 2. Agintari eskudunek onartu beharko duten larrialdi-plana egitea. 3. Funtzionamendua kontrolatzea. Erreferenduma gobernuaren inposaketaz ezkutatu zen (García Egocheagaren adierazpenak «Euzkadi» 50, 1982, 11. or.). Apirilaren 5ean, E. Jaurlaritzak Energiaren Euskal Erakundea, S.A., Sociedad de Gas de Euskadi - la Sociedad de Gestión de la C. Nuclear de Lemoiz, -S.A. sortu zuen. Akordioen arabera, zentralak eta energiak Iberdueroren jabetza izaten jarraituko lukete, eta horrek % 42,4ko euskarri energetikoa emango lioke EAEri, 1982ko % 1,6aren aldean. Euskal Erakundea iragankorra izango litzateke Eusko Legebiltzarrak onartu arte. Akordio honen konfiantzaz, Lemoizko langileak lanean hasiko dira berriro.