Albaitariak

Ulíbarri Galíndez, José Pablo de

(1775-1847). Okondon (Araba) jaioa baina umetatik Abandoko Elizaldean bizi izandakoa, Abandoko Ferratzaile bezala ezaguna izanez, nahiz eta bere burua "Abere sendatzaile" bezala iragartzen zuen eta gazteleraz eta frantsesez "Mariscal veterinario" gisa iragartzen zen.

Bere ospea lanbide esparrutik haratago iritsi zen, Julio de Urkixok idatzita utzi zuen bezala, Herriko gauzengatik gaindi joan zen, eta bere gizarte mailari zegokion gizaki batengandik espero zitekeena baino kultura maila askoz ere jasoagoa eransten zion.

Ekintza politiko bizia garatu zuen "fidel erregidore" bezala, gutxienik hiru alditan Abandon, Batzar Nagusietan bere elizatearen ordezkari bezala 1814an eta Loiuren izenean 1830eko Batzar Nagusietan.

Batzar Nagusietan euskararen alde ahalegindu zen, eta horrek esan eragin zion Lino Akesolori Ulibarriren ahalegin horiek Bizkaiko Jaurerriko Batzar Nagusiak 1841. urtean Bilboko Institutuan euskararen katedra bat ezartzeari buruz onartutako erabakian eraginik izan zuenik.

Pedro Antonio Basagureni 1823ko maiatzean igorritako gutun baten bitartez, Juan Bautista Errok (1823an Ogasun Ministroa) lurralde bakoitzaren kargu euskara zaintzeko hogeita lau pertsona jartzeari buruz emandako hitza bete ez egiteagatik atsekabez azaltzen da; erreferentzia hori geroago Euskaltzaindia izango denaren lehen aipamen bezala aintzat hartzen da.

Abandoko Elizaldeko Artxibozain-Kontulari izan zen, lanpostu hori hiruko konstituzionalistan (1820-1823) galduz; kargua berreskuratu ondoren, Elizaldeko arduradun politikoekin zituen aldeak 1826an behin betiko bere lanpostua uztera abiatuko dute. Konstituzioaren aurkako bere jarrera izan arren, gobernu aginteak dei egin zion berriz ere erregidore lanpostua 1834 eta 1835 urteetan bete zezan.

Guda ondoren bere etxean idazteari ekin zion. 1847. urtean hil zen.

Jose Pablo Ullibarriren ondarerik garrantzitsuena bere garaian argitaratua izan ez zen eta geroztik Arabako Aldundiak argitaratutako Gutun liburua edo Epistolario bezala ezaguna dena dugu, eta bertan euskararen kultura munduan zebiltzan pertsona jakin batzuekin izan zuen postatruke biltzen da, gehienak helburu karlistarekin konprometituak.

  • URQUIJO, Julio. "El herrador vascófilo José Pablo de Ullibarri". Aldizk. Euskalerriaren alde, V urtea, 104 zk. (1915) 225-231 orr.
  • AQUESOLO, Lino. "José Pablo de Ulibarri Galíndez (1775-1847)". RSBAPeko Aldizkaria, XVIII, 22-35 orr.