Lexikoa

TRONCO

Tallo fuerte y macizo de los árboles y macizos, morkol, enpor, anpor, zubil, zotoe, zutoi, mokor, ildokin (B), enbor (AN-b, B, G), moskor (AN-irun-and, B, G), aldaroko (G-and), sungil, zunbil (AN), onbor (AN, L), konbor, ondo, zuntoi (L, Hb, Lh), sok(h)il (L), trontzo (L, H, Lh), zukoitz (L, Hb, Lh), ildoki (AN, B), zenbor, trunxo (AN, BN, L, H, Lh), zenbor, trunko (L, BN, S), lein-zur, trunsu, motzar, sunpur, ondo-ustei (BN), tzonbor (BN-s), sorkil (L, Hb, Lh), zunt(h)oi (L, Duv. A. H, Lh), motzor (G?, Lar. L?, Har., S?), morro, unk(h)ü, ondo-kuntsü, tira (S), ostiko (R), markola (Larram. H, Lh), sunt(h)oi (H, Lh), zonbor (Duv.), zunpor (Oih.), tontor (Lh), modor (H), sak(h)ill (D'Urt), mukil (B-g), besterreko (G, Berr.).

Tronco de árbol cortado al ras, koskor (H, C, Lh).

Lo que queda en la tierra de los árboles cortados, motzondo (L, BN, A, Lh).

Tronco de árbol, cepa, zepo (B).

Parte dura y puntiaguda del tronco o una rama, karetxa (AN).

Tronco de leña destinado al fuego, zuandor (B), subil (Bc, Gc), supil (B, G, Araq.), sugil (AN, G), sugibeleko (AN, L), sukibeleko (BN), moskor (G-orm-t), sukubel (Sc), zungo (L), sukil (AN, Gor), sugila (La Vida Rural-Caro B., B, BN, J. Zub), kapitxal (bard. Supl. Azk).

Tronco de Navidad, olenzaro-moskor (G), sekulako egurra (BN), sekuloruenena (R), gabon-subil (B-g), gabon-zuzi (Pl. Mug).

Tronco pequeño, trunkoillo (L, BN, S, H, Lh).

Tronco seco, abakondo (B), kunkus (S. Alth. Lh).

Tronco podrido, mukitu, mugitu (B. Mog.).

Tronco que se arrastra en el campo para desterronarlo, martin-mullo (Lc), sumil (BN).

Tronco carcomido, arrabarro (B).

Pedazo del tronco de árbol, iro, garri, gerri, ilduki, idulki, aldor, egur-mosko (B), egur-mokor (B, R), markola (Larr. H), aldor (B-g), tranbil (Supl. Azk).

Tronco de árbol destinado a la sierra, traillu (BN-s, R), bilu (S, Fx, Lh).

Parte superior del tronco desde donde arrancan las ramas, saputz (B), mogarra (G).

Parte inferior del tronco, mukur (B-d-g-b-tx), erro-ondo (BN, A, Lh).

Parte subterránea del tronco, epaitondo (AN-arak, G), ondoi (B-mendeja, Supl. Azk), ondorik adiña upasagardoko izango da aurten (B-mendeja, Supl. Azk), este año habrá tantos toneles de sidra como troncos (indicando abundancia de manzanas y por lo tanto de sidra).

Tronco de haya, pagondo (AN, B, BNc, G), pagogerri (Pl. Mug).

Tronco de nogal, intxaurrondo (B, G).

Tronco de castaño, gaztaiñondo (AN, B, G, L), gaztain-ipurdi (AN-b, B-m-oñ, BN-ald-s, Gc).

Tronco de plátano, alboki (Duv.).

Cuerpo humano de cualquier animal, prescindiendo de la cabeza y las extremidades, soin (c), gorputz (AN, B, G, L), soin-enbor (AN-b, B, G), korpitzgain (S, Fx, Lh), gorp(h)utz (BN, Matth. V-29, E. Lap), korpitzgañ (S), soin-gain, soin-gerri (Supl. Azk), soiñondo (EKIN).

Tronco de parentesco, sorzain (AN?), soinenbor (L, Lh), umeetsi (L).

Raza, origen, etorki (c), aiko (AN-b), leinu (AN, BN, G?, L, S), sortzain, sort-erro (Pl. Mug).

Tronco, soin, soin-enbor, soin-motzor, soin-aldaroko, etc. (Ol.). En una palabra, soin- con cualquiera de los nombres que significan tronco de árbol, excepto aquellos que se derivan de zur, madera.

Tronco que echa renuevos, abarrondo (S).

Tronco o rama podados, desgajados después de podados, modorro (AN); lizarrak modorratu ditugu, ta gurdia modorroz kargatzen ari gera (AN), hemos podado los árboles, y los troncos podados los estamos cargando en el carro.

Tronco o cepa ennegrecida de aulagas o argomas que quedan en un campo después de un incendio, ot(h)etxa (L).

Tronco sobre el cual se apoya el yunque, zungo (R).

Cepa de árboles, erro gargajo (R-bid).

Leña delgada para el horno, labar, labargi (Supl. Azk).

Tronco delgado y bastante largo que colocan los pastores a una altura prudencial del suelo para que se rasquen las ovejas, azkalanga (AN).

Troncos de los que se hacen los mástiles, mastragei (B).

Tronco de un árbol, parte gruesa de una rama, soiñ (B).

Tronco de trigo condeal, bilasto (Hb, Lh). 5

Tronco destinado para servir de bebedero, askagei (S. zalg. Lh).

Par de caballerías que tiran de un carruaje enganchadas al juego delantero, uztarri, uztarkideak (AN, BN, G, L, R, S). Fig. persona insensible, inútil o despreciable, soraio (AN-b-lez, G-etx, L-ain, R-uzt), zurrun (BN, L); gaztea zalhui edo manaiukor bezain da zaharra gogor eta zurrun (Ax. 1.ª- 181-8), así como el joven es flexible y manejable, así el viejo es duro como un tronco.

Fig. y fam.; estar profundamente dormido, lozorroan egon (L-ain, G-and), loordi-egon (L-ain), lohordi egon (BN, L, S).

Diccionario Auñamendi