XX. mendearen amaieran eta XXI. mendearen hasieran, Bilbok aldaketa garrantzitsua izango du. XX. mendeko 70eko hamarkadako petrolioaren krisiak Bilboko ibaiertzetan zegoen industria astun handiaren gainbehera ekarri zuen; hala, ordura arte jarduera horretan zeuden industriek eta lantegiek zituzten lurrak bertan behera utzi edo gutxiegi erabili ziren.
Bilboko Udalak 1987an diseinatu zuen lehen Hiri Antolamenduko Plan Orokorra, eta adierazi zuen hiriaren hiri-garapenerako aukera handiak Abandoibarran eta Ametzolan zeudela, administrazio zentraleko enpresen lurrak. Dagoeneko desagertuta dagoen Herri Lan eta Garraio Ministerioaren barruan Zuzendaritza Nagusi bat egoteak (Sustapen Ministerioa), hirietako jarduerak koordinatzeaz arduratzen dena, alde bakoitzak %50eko partaidetza duen erakunde bat sortzea ekarri zuen, Bilbo metropolitarra birsortzeko.
2004an, Bilbao Ría 2000k, Ángel María Nieva Garcíaren zuzendaritzapean, AENOR ISO 9001:2000 kalitate-ziurtagiria lortu du, Bilbo Metropolitarra eraldatzeko lurzoruak diseinatu, planeatu eta kudeatzeko.
1992ko azaroaren 19an BILBAO Ría 2000 izeneko Sozietate Anonimo bat sortu zen, eta hainbat enpresa publikok, euskal administrazioek eta Estatukoak, parte hartu zuten. Sozietatearen helburua zen erabiltzen ez ziren industria-lurrak berreskuratzea eta hiri-sarean integratzea, Administrazioak egindako hirigintza-plan berrien esparruan. Gainera, portuko jarduerak eta haiei lotutako trenbide-azpiegiturak Nerbioi-Ibaizabaleko kanpoko estuariora lekualdatzen hasi ziren, eta, aldi berean, hiri-espazio berriak askatzen. BILBAO Ría 2000 1.803.036,31 euroko (300 milioi pezeta) kapital-ekarpenarekin eta Europar Batasunaren diru-laguntzekin sortu zen. Hortik aurrera, erakundeak bere finantza-oreka lortzeko gaitasuna frogatu behar izan zuen, aurrekontu publikoetara jo beharrik gabe, eta proiektu ezberdinetan aurreikusitako inbertsio osoa 60.000 milioi pezetaraino izan zen.
Hau izan zen prozedura: akziodunek Bilboko eta Barakaldoko erdialdean zituzten lurrak lagatzen zituzten, eta udalek lurzoruak birkalifikatzen zituzten. Oinarri horrekin, BILBAO Ría 2000k haien urbanizazioan inbertitu zuen eta lursailak saldu zizkien sustatzaile pribatuei. Oso eremu zentrikoetan kokatutako lurzoruak direnez —horrek esan nahi du badela aukera handi bat—, haien salmentak gainbalioa sortzen zuen. Gainbalio hori, era berean, hirirako eta bere ingururako jarduera garrantzitsuetan inbertitzen zen, hala nola Hegoaldeko Saihesbidean, Bilbo Zaharrean eta Urban-Barakaldo programan.
OAVS (Abandoibarra Ametzola Hegoaldeko saihesbidea) da BILBAO Ría 2000ren jarduera handi horietako lehena, eta enpresaren helburua laburtzen du. Eragiketa honen helburua da komunikazioa, trenbidea eta hirigintza berritzeko jarduketak egitea, lurren balioa aprobetxatzeko eta haietatik lortutako soberakinekin hiria hobetzeko.
Objektu Hegalari Ezezagunen Objektu Hegalari Ezezagunen (IEB) helburu nagusia hiriko mugikortasuna hobetzea da, hori funtsezkoa baita metropoli-ingurune erreal bat eraiki ahal izateko. Hiriaren barruan dauden industria-lur batzuen hirigintza-birsorkuntza bestea da. Lehen industrialak ziren lurzati zaharren salmenta publikoaren bidez lortutako diru-sarrerak, besteak beste, trenbidea egiteko erabiliko dira.
Abandoibarra Ibaizabalen ertzaren ondoan dago. 345.000 metro koadroko eremua da, Guggenheim Museo enblematikoaren eta Euskalduna Jauregiaren artekoa. Hiria berroneratzeko prozesuaren barruan, XX. eta XXI. mendeen artean, Bilboko kultura- eta ekonomia-gune bihurtzen ari da. Eremu horretan kontainer-terminal bat, ontziola bat eta portuko beste erabilera batzuk zeuden, bai eta gero lekuz aldatu den trenbidearen zati bat ere. XXI. mendearen lehen hamarkadan bizitegi-eraikinak, merkataritza-gune bat, bulego-eraikin batzuk, besteak beste dorre enblematiko bat, hotel bat eta bi unibertsitate-eraikin aurreikusten dira. Espazio handi horretan, 115.000 m2 berdeguneetarako dira. Abandoibarra da OAVS eragiketari baliabide ekonomiko gehien eman dizkion arloa. Iberdrola Taldea Abandoibarrako bulego-dorrea eraikitzeko prozesuaren buru da, Cesar Pelli arkitektoak egindako oinarrizko diseinuaren arabera. Arkitekturaren ikuspegitik, eremua nazioarteko arkitekturaren erreferentzia izango da. Bertan, Guggenheim Museoaren eta Euskalduna Jauregiaren artean, dorreaz gain, Rafael Moneo, Robert Stern, Ricardo Legorreta, Luís Peña Ganchegui, Eugenio Aguinaga, Robert Krier eta nazioarteko beste arkitekto batzuen eraikinak eraikiko dira.
Bilbao Ametzolaren historian 110.000 m2-ko eremua da, eta merkantzien tren-geltokiek erabili zuten. Azpiegitura horiek oztopo fisikoa ziren auzoen artean, eta oztopo ziren hiri-sarea garatzeko. Ametzola, XXI. mendearen hasieran, bizitegi gune bat da, 36.000 m2ko parke berri bat duena, bide zaharren gainean eraikia. Trenbide berriak lehen bereizten zituen eremuekin lotzen du orain zerbitzua. Ametzolak OAVS operaziorako ekarpen ekonomiko garrantzitsuak lortzeko balio izan du.
Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidean, ezkerraldeko trenbide-sarbideak aldatu ziren, hirian sartzeko. Eragiketa horri esker, merkantzien aurreko trenbidea aprobetxatu, lau geltoki berri eraiki eta beste bi berritu ahal izan ziren. Hala, Bilboko hegoaldeko auzoak erdigunearekin eta Nerbioi-Ibaizabalen ezkerralde osoarekin lotzen dira. Gainera, aurreko trazadurak suposatzen zuen hesia gainditu ahal izan da, itsasadarraren ondotik zihoana eta hiria ibaiertzarekin lotzea ezinezkoa zuena.
XXI. mendearen hasieran 3,2 km eraiki ziren. bide berriak, horietatik 2,3 km. estalita daude. Estalketak, gainera, hiri-hesi zahar bat bihurtu du, zuhaitzez estalitako etorbide berri bat, gainazalean lehen bereizitako eremuak lotzeko aukera emateaz gain, hiri-saretak hiribide zabal bat irabazi du, hiriko irteera nagusietako batekin zuzenean lotzen dena.
Espainiako Sustapen Ministerioak 2004. urtean esleitu ditu Serantes mendiaren bidez Bilboko Portua handitzeko eremurako trenbide-sarbide berriaren obrak. BILBAO Ría 2000ren Administrazio Kontseiluak 2004ko azaroan esleitu zituen Miribillan Renfe Aldiriko Trenen geltokia egiteko lanak. Bilboko auzotarrei eta San Adriango, Urizar Dorreko eta Larraskituko bizilagunei zerbitzua emango dien geltokia Renfeko (Bilbo-Urduña) Aldiriko Trenbideko C3 linean integratuko da, eta Abandoko geltokira bi edo hiru minutuan iristea ahalbidetuko du.
BILBAO Ría 2000ren helburua irabazi-asmorik gabeko gizartea izatea denez, eragiketa horien soberakinek hiriko beste eremu batzuetan jarduerak egiteko balio izan dute. Bilbo Zaharra, hirigintzaren degradazio-prozesu larria jasaten duen eremua, soberakin horietako asko hiri-birsorkuntzako obren bidez jaso dira. Beste eremu batzuek ere etekina atera diote operazio horri, tren-estazio eta ekipamendu berriekin.
MAZ