Konposatzaileak

Aita Donostia

Abuztuaren 23an, pasaportea behar bezala zuela, muga Hendaia-Irundik zeharkatzen saiatu zen eta inongo arazorik gabe lortu zuen. Abuztuak 25 eta irailaren 3an berriz zeharkatu zuen, etxean bisita asko jasotzeko. Meza ospatu zuen egoitza kaputxinoan. Hilaren bostean bere amaren gelan ospatu zuen meza, oso gaixo eriondo baitzegoen. Oraindik beste aldi batzutan ere zeharkatu zuen muga. 1942ko martxoaren 19an mezu urgente bat jaso zuen, bere amaren larritasunagatik. Baina orain eginbideak korapilatu egin ziren eta bitartean Felipa Arregui de Zulaica arratsaldeko 7retan hil zen 88 urte zituela. Bere seme kaputxinoa hurrengo egunean iritsi zen. Errespontsu bat errezatu zuen amaren gorpu aurrean eta besarkada hunkigarri bat eman zion.

Berak behin betiko Lekarozera itzultzearekin egiten zuen amets. Lurralde ezberdinetan bera bezala sakabanatuak izan ziren garai bateko adiskide erlijiosoez oroitzen zen.

1943. urtean sarturik, bere Probintziara itzulera gertu zegoelaren berria iritsi zitzaizkion. Iparraldeko agintari-zibilekin baimenak azkartzen saiatzen da. Zenbait joan-etorri antolatzen ditu, erbestealdian lagundu diotenak agurtzeko : Pauen Ambrosio Zatarain, Betharram-en J. Leizaola eta P. Bordachar. Martxoaren 21an Sine Nomine koralarekin Urruñara joan zen gero Sokorriko Notre Dame bisitatzeko. 23an Donibane Lohizunen Telesforo Monzon agurtu zuen. 28an azken aldiz jo zuen organoa St. Charles-en. 29an Uztaritzen bere lehengusuak agurtu zituen. 30ean maletak prestatu eta Sine Nomine koralarekin elkartu zen, Aita Donostiaren zenbait lan abestu zituenak eta Gelasio Arambururi batuta eman zion handik aurrera. Eta hau da bere Egunkariko kronika:

"1943ko apirilaren 1a. Hendaiara doan 9'37ko trenean. Baionako geltokira M. Hiriart. Darrieux, Mlle. Labuille, Pili, Zugadi etorri ziren. Lehenengoek Biarritzera lagundu zidaten...estazio horretan koruko beste batzuk agurtu nindutelarik. Hendaiara iritsi nintzen : Eguiaçabalekin zenbait arazo zuzendu nituen eta zubia pasa nuen, alemaniarrek nire maletak begiratu ondoren. Maria, Ramon eta Aita Bergareche zain nituen. Etxera bazkalordurako iritsi nintzen. Idiakezen gelditu nintzen." (Itzulpena gazteleratik moldatua)

Zenbait bisitariei azken konposizioak erakusten zizkien, berak Fleurs d'exil deitzen zituenak.

Behin betiko, apirilaren 17an agertu zen Lekarozen. Komunitateko adiskide berriei aurkeztu zen, betiere adierazpenetan zuhurtasun beldurti bat mantenduz. Maiatzak 23an Zabaleta kalean zegoen Santa Teresa Ikastetxean Anton anaiaren alaba zen Teresita ilobari lehen jaunartzea eman zion. Neska hura, urteak geroago, Jorge Aitaren babesa izango zen musika-obra argitaratzeko momentuan.