Aita Donostiak 1930etik El Día egunkari abertzalean kolaboratu zuen, musikarekin erlazionaturiko 46 ikerlan txikitan parte hartuz. Bazekien Eusko Alderdi Jeltzalearen aldeko edo hurbileko konpositore-ospea zuela. Euskaldunen aurkako kolpe militarraren etengabeko zurrumurruak kezka pertsonal ziren berarentzat, etorkizuneko jardueran pentsatuz. 1936ko uztailaren 18an gerra zibilak eztanda egin zuenean, Nafarroa altxamenduko indarretara batu zen eta Lekarozko Ikastetxea uztailaren 29tik aurrera Irun eta Oiartzungo fronteetako soldadu zaurituen lehen sendaketak burutzeko larrialdietako Ospitalean bilakatu zen. Urriaren 18an ospitalea itxi zen, Ikastetxea bere jatorrizko izaerara itzuli zelarik. Baina emaitzak oso txarrak izan ziren: Ikastetxeko 23 erlijioso beste leku batetara bidaliak izan ziren: Andaluzia, Portugal, Txile edo Argentina. Aita Riazuk, Argentinara bidalia, honako hau adierazi zuen geroago: "Ez ziguten ez militarrak, ez zibilak bidali... Egia esan, etxekoek bidali ziguten, Ordenakoek. Jende asko bidali zuten apetak emanda eta gogo txarrez. Pentsatzeko beste modu bat genuen eta hau ez zitzaien gustatu, gu ez baikinen frankistak...Eta gainera abertzaleak ginen." 15 (Itzulpena gazteleratik moldatua)
Aita Donostia Tolosara (Frantzia) bidali zuten, Lekaroztik 1936ko azaroaren 3an atera zelarik. Aita Bonifacio de Ataunek hartu zuen, euskal errefuxiatu bezala baitzegoen bertan. Arrazoizkoa zen Tolosako bizitzara girotzen ari zen momentu hauetan, musika konposiziotik aldendua egotea. Baina denbora gutxi iraun zion jardun gabeko denbora honek. 1936ko abenduaren 15eko gutun batean idatzi zuen: "... Albioniren piano eta biolinerako Sonataren behin betiko transkripzio egin dut... eta Parisera bidali dut. Clavecinistas-en bi bolumenak garbira pasatzera noa eta Ama Birjinari Motete bat (Hortus conclusus) idazten ari naiz laukote eta organorako... (Itzulpena gazteleratik moldatua)
"Aita Donostiarentzat Tolosara joan beharra gogorra gertatu bazen, latza zen baita iraunaldiaren ziurgabetasuna. Indarrez beteriko gutunak jasotzen zituen eta miresten zituen pertsonen bisitak. Edozein arrazoirengatik Parisera joaten zen. 1937ko abuztuaren 19an Folkloreari buruzko Nazioarteko II Kongresuan komunikazio batekin parte hartu zuen.
Maurice Ravelen gaixotasun atzeraezinaren berri izandakoan, Monfort-eko bere Belvédère-ra joan zen bisitatzeko. Han jaso zuen bere azken irribarrea hitz hauetaz lagundurik: "Je suis un papillon... Padre, fermez la fenêtre... Je vais m'envoler...!" 16